Odpowiedź na to pytanie zawarta jest już w samej definicji temperamentu, co do której większość psychologów zajmujących się tym tematem jest zgodna, a mianowicie: „Temperament odnosi się do względnie stałych cech osobowości, występujących u człowieka od wczesnego dzieciństwa i mających swoje odpowiedniki w świecie zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy neurobiochemiczne, temperament podlega powolnym zmianom spowodowanym procesem dojrzewania oraz indywidualnie specyficznym oddziaływaniem między genotypem a środowiskiem.
Osobowość
- to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności).
- jest także definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno- przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.
- kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne
Temperament
- podstawowe, względnie stałe cechy organizmu, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowań (cechach energetycznych czasowych)
- pierwotne zdeterminowane przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne
- występują we wczesnym dzieciństwie
- podlegają zmianom pod wpływem dojrzewania oraz czynników środowiskowych
- względnie stałe cechy
- najbardziej stałe, mało podatne na zmiany (powolne)
- podobna sytuacja na tle grupy (czasie)
Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelaua.
Charakterystyka zachowania sprowadza się do 2 aspektów:
Energetycznego ( rekatywność + aktywność)
Czasowego
Poziom energetyczny zachowania – cechy odpowiedzialne za gromadzenie i rozładowanie energii
Reaktywność - to cecha organizmu, która determinuje charakterystyczna dla danej jednostki wielkość (intensywność) reakcji.
Wyznacza wielkość pobudzenia pod wpływem stymulacji oraz względnie stałą reaktywność charakterystyczną dla jednostki:
- intensywność reakcji
Wrażliwość reaktywność wydolność –
Progi (Wysoka reaktywność <niska reaktywność)
Potrzebę stymulacji
Wysoka reaktywność <niska reaktywność
Niska reaktywność oznacza zapotrzebowanie na stymulacje,
wysoka reaktywność wiąże się z małym jej zapotrzebowaniem, przy czym źródłem stymulacji mogą być własne zachowania i stany wewnętrzne.
Potrzeba stymulacji – (optymalny poziom stymulacji- zakres stymulacji)
OPA- optymalny poziom aktywacji, czyli środkowe pasmo kontinuum, aktywacji: dobre samopoczucie, maksymalne afekty, reagowania zgodne ze znaczeniem bodźca.
Wzmocnienie stymulacji u wysokoreaktywnych lub tłumienie stymulacji u niskoreaktywnych
Aktywność
• przejawia się w ilości i zakresie podejmowanych działań o określonej wartości stymulacyjnej. Duży poziom aktywności idzie w parze z niska reaktywnością i odwrotnie. Rolą aktywności jest regulacja aktywności do poziomu optymalnego
• cecha która determinuje ilość i zakres działań (zachowań celowych) o określonej wartości stymulacyjnej
Poziom czasowy zachowania
Żywość (labilność pobudzenia) - tendencja do szybkiego reagowania, do utrzymywania wysokiego tempa aktywności i do łatwej zmiany jednego zachowania na inne, odpowiednio do zmian w otoczeniu.
Perseweratywność (labilność hamowania) - tendencja do kontynuowania i powtarzania zachowania po zaprzestaniu działania bodźca (sytuacji), który to zachowanie spowodował
Rytmiczność (regularność)- stałość odstępów między reakcjami tego samego typu (wiąże się z labilnością, słabo z ruchliwością )
Ruchliwość - zdolność do szybkiego adekwatnego reagowania na zmiany w środowisku; łatwość zmiany zachowania w odpowiedzi na zmiany Środowiska. Cecha wtórna, najogólniej opisuje zachowania w czasie.
Reaktywność funkcjonowanie w różnych stacjach
Styl działania – typowy sposób wykonywania czynności
Wysokoreaktywny – styl wspomagający ( cz. .Pomocnicze > cz. Zasadnicze)
Niskoreaktywny – styl prostolinijny ( cz. Pomocnicze </= cz. Zasadnicze)
Cz. pomocnicze zmniejszają wartość stymulacyjną – upraszczają cz. zasadnicze, prawdopodobieństwo sukcesu/porażki
Jeśli styl zgodny z potrzebą stymulacji – brak różnic w efektach WR i NR
Efekty i koszta towarzyszące lub następcze
W sytuacjach o bardzo wysokiej wartości stymulacyjnej jednostki wysoko reaktywne, jeżeli nie maja możliwości obniżenia poziomu tej stymulacji, wykazują spadek efektywności działania.
U jednostek niskoreaktywnych, które znajdują się w sytuacji o bardzo niskiej wartości stymulacyjnej (tj derywacja sensoryczna, monotonia) i pozbawione są możliwości podwyższenia tej stymulacji, tez następuje spadek efektywności działania.
