Temperament: składnik czy synonim osobowości

Odpowiedź na to pytanie zawarta jest już w samej definicji temperamentu, co do której większość psychologów zajmujących się tym tematem jest zgodna, a mianowicie: „Temperament odnosi się do względnie stałych cech osobowości, występujących u człowieka od wczesnego dzieciństwa i mających swoje odpowiedniki w świecie zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy neurobiochemiczne, temperament podlega powolnym zmianom spowodowanym procesem dojrzewania oraz indywidualnie specyficznym oddziaływaniem między genotypem a środowiskiem. 

Osobowość 

• to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności). 
• jest także definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno- przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje. 
• kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne 

Temperament

• podstawowe, względnie stałe cechy organizmu, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowań (cechach energetycznych czasowych) 
• pierwotne zdeterminowane przez wrodzone mechanizmy fizjologiczne 
• występują we wczesnym dzieciństwie 
• podlegają zmianom pod wpływem dojrzewania oraz czynników środowiskowych 
• względnie stałe cechy 
• najbardziej stałe, mało podatne na zmiany (powolne) 
• podobna sytuacja na tle grupy (czasie) 

Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelaua. 

Charakterystyka zachowania sprowadza się do 2 aspektów: 

Energetycznego ( rekatywność + aktywność) 

Czasowego 

Teorie zmiany postaw

Procesualny model perswazji – ostateczny efekt komunikatu perswazyjnego zależy od pięciu etapów jego przetwarzania:
uwaga – zauważenie przekazu przez odbiorcę (np. niejednakowe obdarzanie uwagą różnych produktów w supermarkecie sprawia, że najlepiej sprzedają się produkty umieszczone na poziomie oczu);
zrozumienie komunikatu przez odbiorcę (odbiorca masowy à przekaz raczej prosty niż złożony);
uleganie przekazowi, a więc akceptacja jego argumentów;
utrzymanie zmienionej postawy;
wprowadzenie jej w życie, wykorzystanie we własnym zachowaniu.

Dwa pierwsze etapy decydują o odbiorze przekazu. Wystąpienie każdego z powyższych procesów uwarunkowane jest zaistnieniem etapu poprzedniego. Im dalszy etap, tym mniejsza szansa na jego pojawienie się. Najłatwiej jest więc ściągnąć uwagę odbiorcy i sprawić, by nas zrozumiał, trudniej – sprawić by uległ naszym argumentom, a najtrudniej utrzymać zmienioną postawę i wprowadzić ją w życie.
Procesualny model perswazji pozwala wyjaśnić sprzeczne efekty tego samego czynnika jej skuteczności. Np. duża ineligencja podwyższa zdolność do rozumienia przekazu, co nasila szanse skutecznej perswazji. Ale inteligencja sprzyja też formułowaniu własnych kontrargumentów, co hamuje skłonność do ulegania perswazji.

Model reakcji poznawczych
Zmianę postaw nasila aktywne przetwarzanie treści przekazu. Bezpośrednim wyznacznikiem perswazji jest nie tyle zawartość przekazu, co wywołane przezeń reakcje odbiorcy. Model reakcji poznawczych zakłada, że odbierając przekaz ludzie aktywnie go konfrontują z własnymi dotychczasowymi poglądami i wiedzą na temat danej kwestii. Treść tych reakcji poznawczych (myśli i sądów), które mogą być przychylne lub nieprzychylne dla przekazu, wyznacza zmianę postawy. Zmiana postaw jest uwarunkowana równocześnie ilością reakcji poznawczych i ich przychylnością dla przekazu.

Funkcje postaw

Główne funkcje postaw
orientacyjne – określony stosunek do jakiegoś obieku pozwala zorientować się jaki on jest, a także jakie są inne, powiązane z nim obiekty (ktoś ma pozytywny stosunek do Kościoła katolickiego, pozwala mu to zorientować się co jest dobre, a co złe, co Kościół potępia).
instrumentalna – obiekt jest dla nas pozytywny lub negatywny dzięki temu, że pomaga lub przeszkadza w realizacji ważnych dążęń (ktoś ma pozytywny stosunek do Kościoła, ponieważ uważa, że zapewnia mu to zbawienie wieczne,nadaje sens jego życiu, a noszenie chorągwi podczas procesji zaspokaja jego potrzebę znaczenia itp.)
ekspresja wartości – utrzymywanie i ujawnianie pewnych postaw sprawia nam satysfakcję, ponieważ w ten sposób możemy wyrażać wiarę w cenione przez nas wartości (ktoś ma pozytywny stosunek do Kościoła,ponieważ dzięki temu daje wyraz umiłowaniu wartości duchowych)
społeczno-adaptacyjną – żywimy określoną postawę wobec jakiegoś obiektu, ponieważ pomaga to zaprezentować się innym ludziom w pozytywnym świetle
i podtrzymać pożądane przez nas więzi społeczne.
obrony EGO – a więc pomagać jej wyznawcy w utrzymaniu dobrego mniemania o sobie lub rozwiązaniu wewnętrznych konfliktów.

Psychoanalityczna koncepcja „JA”

Zdaniem Sulivana „JA” kształtują uczucia doznawane podczas kontaktu z innymi oraz odzwierciedlone oceny, czyli to jak dziecko dostrzega, że inni je widzą i oceniają. Ważnym składnikiem „JA” zwłaszcza w zakresie poczucia lęku lub bezpieczeństwa, są konstrukty  Dobre "ja", kojarzone z przyjemnymi doznaniami, złe "ja" , związane z bólem i zagrożeniem, oraz  nie-"ja" reprezentujące aspekty JA odrzucone  z powodu niesionego przez nie lęku, przekraczającego wytrzymałość jednostki.
Teoria relacji z obiektem -  W ramach tych teorii bada się, w jaki sposób relacje z ważnymi ludźmi w przyszłości stają się reprezentacjami siebie i innych oraz wzorami relacji siebie i innych oraz wzorami relacji na linii  JA - Inni,  a następnie, jak wpływają  na relacje  w wieku dojrzałym

Temperament a stres

W teoriach temperamentu odwołujących się poziomu aktywacji, w których ważną rolę odgrywa pojęcie optymalnego poziomu aktywacji lub stymulacji, cechy temperamentalne traktowane są jako czynnik modyfikujący stan stresu doświadczanego w warunkach skrajnie wysokiej lub skrajnie niskiej stymulacji. Przykładem takich cech jest ekstrawersja, filtrowanie bodźców, reaktywność i poszukiwanie doznań. Cechy temperamentu uważane są za moderatory zjawisk związanych ze stresem, co znaczy, że stanowią warunek poprzedzający występowanie innych zjawisk. Stres psychologiczny można zdefiniować jako stan charakteryzujący się negatywnymi emocjami o dużym natężeniu (strach, lęk, złość, wrogość, zazdrość itp.). Przyczyną stresu u jednostki jest brak równowagi między wymaganiami stawianymi jednostce a jej możliwościami sprostania tym wymaganiom. Do wymagań tych możemy zaliczyć wymagania obiektywne i subiektywne. Wymagania obiektywne istnieją niezależnie od percepcji jednostki, zaliczamy do nich wydarzenia traumatyczne takie jak wojna, śmierć bliskiej osoby itp. Wymagania subiektywne zależą od percepcji jednostki, dla jednej osoby dana sytuacja może być wyjątkowo wymagająca, dla innej całkiem zwyczajna.

Występowanie stresu
Zarówno niedobór stymulacji jak i jej nadmiar zwiększa poziom stresu, niekiedy do stanu wyczerpania. Zatem dla osób, u których można zaobserwować cechy wiążące się z niską aktywowalnością (chroniczny poziom aktywacji, pod względem którego jednostki różnią się) takie jak ekstrawersja, skłonność do poszukiwania silnych doznań, silny typ układu nerwowego wzrost stresu nastąpi w związku z wydarzeniami mało stymulującymi wydarzeniami życiowymi (deprywacja sensoryczna, izolacja). Osoby o wysokiej aktywowalności (introwersja, skłonność do unikania silnych doznań, słaby typ układu nerwowego) będą czuły się przeciążone w sytuacjach silnie stymulujących (katastrofy, śmierć bliskich). Osoby neurotyczne zgłaszają więcej wydarzeń stresujących niż osoby o niskim neurotyzmie.